Kemal Gözler, Hukukun Temel Kavramları

Bir başka örnekte müderrislik ve kadılık görevli yapmış olan Yenişehirli Hasan Efendi’nin görme engelli olması sebebiyle emekli edildiğinden bahsedilmektedir. Ancak, genel ahlakın veya kamu güvenliğinin gerektirdiği hallerde, örneğin çocuklarla ilgili olaylar, cinsel suçlar, vb. Bu durum önceden belirtilir, salona izleyici alınmaz, içeridekilerin salonu terk etmesi istenir. Tanık sıfatıyla dinlenilecek olan kişi içerde olup biten olaylardan etkilenmeden, gerçeği doğru biçimde anlatması amacıyla dinleneceği ana kadar salona alınmaz. Tanık ifade vereceği zaman, mübaşir seslenerek onu salona çağıracaktır. Tutuklu olmayan sanıklar ve hukuk davalarında davalı ve davacı kendilerine ayrılan yerde durur ve buradan konuşurlar. Daha açık bir anlatımla herkes oturduğu yerde, ayağa kalkarak konuşur. Sadece tanık, salonda oturmadığı için kürsüye gelerek konuşur. Türk Ceza Kanunu m.77’de insanlığa karşı suçlar düzenlenmiştir. Bunun yanında akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri de vardır. TCK m.32’ye göre, hakkında güvenlik tedbirine hükmedilen akıl hastaları, yüksek güvenlikli sağlık kurumlarında koruma ve tedavi altına alınırlar.

Maddesinde engellilere yönelik kısıtlayıcı ibare; “bulaşıcı hastalığı ve göreve engel başka bir rahatsızlığı bulunmamak”,  şeklindedir. Oldukça makul olan bu kayıt tabii ki görme engelli hukukçuların görme engellerinin bu mesleği icra etmelerinde ne derece engel oluşturabileceği tartışma konusu olacaktır. Bu yazımızda; Federal Almanya hukuk sisteminde hâkimlik mesleğine alınma koşulları bakımından genel olarak engellilere, özel olarak da görme engellilere yönelik herhangi bir sınırlandırmanın bulunmadığı saptamasını yaptık. Yani; Hukuk öğrenimi görmüş; yapılan ilk kademe sınavını geçmiş; akabinde de hazırlık hizmetini tamamlamış; daha sonra devlet tarafından yapılan İkinci kademe sınavını da geçmiş her engellinin hâkimlik mesleğine atanmasına engel bir durum bulunmadığını ortaya koyduk. Bu kanaatimizi, Almanya Üniversitelerinde çalışan hukuk Profesörlerinin görme engelli olsun – olmasın direkt hâkim olarak atanmaları imkânının tanınmasıyla güçlendirdik. Fiili işlediği sırada bir kişinin davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmışsa kişi kısmi akıl hastasıdır. Ancak buradaki davranışı yönlendirme yeteneği tam akıl hastalığındaki kadar azalmış değildir.

Ancak bu halde verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar arttırılır. Ancak kasten öldürme, kasten yaralama işkence ve yağma suçlarında zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Bu hallerde eğer A kişisi bir suç işleme kararı kapsamında üç farklı zamanda B kişisini yaralamışsa, bu halde üç tane kasten yaralamadan sorumlu olacaktır. Fakat A kişisi B kişisine her gün hakaret ediyor olsaydı, bu halde zincirleme suç hükümleri uygulanabilecekti ve A’ya bir hakaret suçundan ceza verilecek ama verilecek ceza kanunda gösterilen miktarlarda arttırılacaktır. Bir suçun kanunda yer alan tanımındaki fiilleri yapan kişilerin her biri ayrı ayrı fail olarak sorumlu olur.

• Kullanmak için uyuşturucu madde satın  alan, kabul eden kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce maddeyi kimden, nasıl temin ettiğini haber verirse hakkında ceza verilmez.
• İş sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 45 saatin altında belirlenen çalışanların ise, 45 saate kadar olan çalışmalarında her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %25 yükseltilmesiyle ödenir.
• Sigorta sözleşmeleri tarihli Türk Ticaret Kanunu’nun Sigorta Hukuku isimli bölümünde düzenlenmiştir.

Örneğin, bir hemşirenin hastaya ilacını verme yükümlülüğü vardır. Saatinde ilacını vermeyi ihmal ettiği için söz konusu hasta ölürse, hemşire ihmali davranışla kasten öldürme suçundan sorumlu tutulacaktır. Eğer denetim süresi iyi halli olarak geçirilirse, yani denetim süresi içinde kişi kasıtlı suç işlemez ve mahkemenin emrettiği yükümlülükleri yerine getirirse, ceza infaz edilmiş sayılır. Öncelikle sanık, 2 yıl veya daha az hapis cezasına mahkum olmuş olmalıdır. Ancak fiili işlediği sırada 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından 3 yıl veya daha az hapis cezaları ertelenebilir\. Bu heyecan verici oyun sitesinde şansını dene bahsegel\. İkinci fıkrada eğer bir kişi suçun nitelikli hallerinde hataya düşmüşse bu hatasından yararlanacağı düzenlenmiştir. Örneğin, fail hakaret ettiği kişinin cumhurbaşkanı olduğunu bilmiyorsa, cumhurbaşkanına hakaret suçundan değil, TCK m.125’te düzenlenmiş olan hakaret suçundan cezalandırılır. Eğer bir suç yukarıda sayılmış olan alet veya maddelerden biri ile işlenmişse, bu suç silahla işlenmiştir.

İş sözleşmelerine uygulanacak hukuku düzenleyen Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca iş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgari koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tabidir. Dolayısıyla yabancılık unsuru olması halinde taraflar uygulanacak hukuku seçebilecektir. Ancak iş sözleşmesinin feshinden sonra tarafların mutabık kalması halinde sadece işe iade davasına ilişkin uyuşmazlıkların özel hakeme götürülmesi mümkündür. Yabancı sigorta şirketleri Türkiye’de yeni bir şirket kurmak – ki bu durumda kurulan şirket yabancı sermeye ile kurulmuş bir Türk şirketi olacaktır – , Türkiye’de kurulu bir şirkete ortak olmak ya da Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösterebilirler. İrtibat bürosunun aksine, şubeler ticari faaliyette bulunabilirler. Şube açılışında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü izin vermeye yetkilidir.

Türk rekabet hukuku kapsamında muafiyet rejimi, grup muafiyeti ve bireysel muafiyet şeklinde ikiye ayrılmaktadır. TCK m.6/1(c)’de kamu görevlisi, ‘kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi’ olarak tanımlanmıştır. Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun, şüpheli finansal işlemlerin Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) tarafından incelendiği bir sistem getirmektedir. Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu, yolsuzluk faaliyetlerinin önlenmesi adına kamu görevlileri için zorunlu önlemler öngörmektedir. İş Mahkemeleri Kanunu’nda dava şartı olarak düzenlenen arabuluculuğa başvurma zorunluluğu, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş olup işe iade, işçi alacak davaları bakımından arabuluculuğa başvurma taraflar bakımından zorunlu hale gelmiştir. Ara dinlenme süreleri toplam çalışma saatine paralel olarak düzenlenmiştir. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının %50 yükseltilmesi suretiyle ödenir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit olarak bölünür. Öte yandan ihtiyari olmakla birlikte, hakem sayısı ve nasıl belirleneceği, tahkim dili ve yeri, uygulanacak kurallar gibi konuların da taraflarca kararlaştırılması olası bir uyuşmazlıkta faydalı olabilecektir.

İş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işçinin yıllık ücretli izine hak kazanabilmesi için işyerinde ya da aynı işverenin değişik işyerlerinde en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. İlgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, idari dava açma süresi içinde istenebilir. Bu başvurma, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur. Altmış gün içinde bir cevap verilmezse istek reddedilmiş sayılır. İsteğin reddedilmesi veya reddedilmiş sayılması halinde dava açma süresi yeniden işlemeye başlar ve başvurma tarihine kadar geçmiş süre de hesaba katılır. Türk Hukuku uyarınca para ve teminat alacakları için, alacaklının alacağının tahsili yönünde doğrudan icra müdürlüğüne başvurup alacağını ilamsız icra yolu ile takibi mümkündür. İcra ve İflas Kanunu’nun düzenlemesine göre, para ve teminat alacakları yönünden, ilamsız icra takibi yapabilmesi için alacaklının elinde bir ilam bulunmasına gerek olmadığı gibi, herhangi bir senede sahip olması da gerekmemektedir. Ancak alacaklı tarafından başlatılan ilamsız icra takibine karşı borçlunun süresi içerisinde itiraz etmesi halinde icra takibi durur. Türk Ticaret Kanunun ilgili hükümleri uyarınca sigortacı, sigorta ettirene, tarafların karşılıklı hak ve borçlarını gösteren ve sigortacı tarafından imza edilen bir sigorta poliçesi ile ekinde Müsteşarlık’ça onaylanmış genel şartları vermek mecburiyetindedir. Sigorta poliçesi, sözleşmesinin kurulması için bir geçerlilik şartı olmamakla birlikte, sözleşmenin akdedilmiş olduğu ve kapsamını ispata yarayan bir belgedir.